Giáo Xứ Kim Ngọc- Phan Thiết

Vị Trí

Địa chỉ :      QL1A, Xã Hàm Thắng, Hàm Thuận Bắc, Bình Thuận

Chánh xứ : Linh mục Giuse Nguyễn Hữu An

Tel	062-386-6167
E-mail
Năm thành lập	1783
Bổn mạng	ĐỨC MẸ VÔNHIỄM (08/12)
Số giáo dân	2252

Giờ lễ	Chúa nhật     : 5:00   -   16:00
	Ngày thường : 4:45   -   18:30 (thứ 7)

Lịch sử

Lược sử Giáo xứ Kim Ngọc

Theo báo cáo của Đức Cha Bennetat, Giám quản Tông tòa Đàng Trong, năm 1748: "Dưới thời vua Chàm ... cách cửa biển Phan Thiết về phía Bắc chừng hai giờ đi đường có một nhà thờ ...nơi làng Ô-xâng". Cha Giuse Bổn (mất 1911) cho nhà thờ đó là Kim Ngọc, vì tại Kim Ngọc có địa danh Ô-xâng", nơi từ lâu đã có tín hữu. Cũng theo Đức Cha Bennetat, năm 1783, Kim Ngọc đã có 3000 tín hữu và một nhà nguyện.

Mặc dầu chưa rõ danh xưng "Kim Ngọc" có từ bao giờ nhưng trong địa bạ triều Nguyễn thì "Kim Ngọc " xã có 05 thôn người Kinh và 03 thôn người Chàm.

Khi Đức Cha Pigneau de Béhaine tháp tùng vua Gia Long đến Phan Thiết, vua muốn gặp cộng đoàn Tầm Hưng và Kim Ngọc, nhưng Đức Cha từ chối. Thời Minh Mạng, nhà nguyện bị phá, nhưng giáo dân vẫn đọc kinh tại nhà ông trùm Yên và ông trùm Xiên. Thời Thiệu Trị, nhà thờ được xây lại tại vườn Xoài Rậm nay thuộc Xóm Gò, giáo họ Gioan. Thời Tự Đức khoảng 100 người Tầm Hưng và Kim Ngọc bị bắt giải ra Phan Rang, cùng với 11 phụ nữ tử đạo có một giáo dân Kim Ngọc tử đạo là ông Quới ( cha Ô.biện Núi, sinh ra ông nội của Lm Trương Trãi). Nhờ cha Tho và Cha Khâm can thiệp nên cuộc bách hại lắng dịu. Sau thời Phân Tháp, cha Tho tái lập các họ đạo. Tại Kim Ngọc, Ngài mua nếp nhà của biện Nhuận về cất nhà thờ trên đất ông trùm Xiên. Vì thường xuyên bị xách nhiễu, các làng công giáo được tách ra khỏi làng lương dân gọi là Bạch Hộ (các hộ công giáo này phải đóng thuế đặc biệt bằng bông vải). Cha Vân xây nhà thờ bằng gạch và vôi tại Xóm Gò (hiện nay là khu nhà ông Ngô Ve). Thời Văn Thân, năm 1884, dự án Văn Thân gây bạo loạn giết người công giáo nhưng không thành, sau đó tiếp tục tàn phá khắp nơi khiến giáo dân Kim Ngọc và Tầm Hưng phải chạy vào Bà Rịa và Sài gòn một năm rưỡi. Giáo xứ bị tàn phá bình địa, nhà thờ tạm sau đó được cất ở địa điểm sau nhà bà Ngô thị Kết (giáo họ Matthêu hiện nay). Nhờ Đốc Phủ Nghiêm, các cộng đoàn công giáo ở Phan Thiết đã ổn định dần. Sau hòa ước 1884, có nhiều người thuộc phong trào Văn Thân trở lại công giáo, các linh mục thừa sai và bản xứ cùng làm việc trên toàn khu vực Phan Thiết, cha quản xứ Kim Ngọc thường kiêm luôn các xứ họ lân cận và đã có các nữ tu giúp. Di tích qúy giá còn lại của thời kỳ này là hai trụ cổng vào đất Thánh Kim Ngọc, được xây gạch và vôi trên đỉnh trụ là hình búp sen chứng tỏ sự hòa nhập văn hóa.

Nhà thờ thứ tư hiện tại cất vào năm 1915 - 1918 do cha Phao lô Nguyễn thông Lý. Giáo dân rất tích cực và đoàn kết, người lương cũng cộng tác trong lúc xây nhà thờ. Thập niên bốn mươi chiến tranh Việt-Pháp, các linh mục bản xứ hầu hết có tinh thần dân tộc, yêu nước, che chở cho những người yêu nước hoặc bị hiếp đáp, oan ức. Sau hiệp định Genève, sinh hoạt giáo xứ khởi sắc, có các nữ tu MTG Thủ Thiêm hoạt động, các đoàn thể CGTH được lập lại, nhà thờ kinh lễ đông người. Năm mậu thân (1968), nhà thờ, nhà dòng và 60 nhà bị đánh sập, 07 người chết. Năm 1972, cha Nguyễn văn Học đến, ngài cho ủi phá các tàn tích chiến tranh quanh nhà thờ, sửa lại nhà xứ, chỉnh trang khuôn viên, dẹp các tệ nạn.

Danh sách linh mục ở Kim Ngọc thế kỷ 19: cha Khâm, cha Tho, cha Trang, cha Vân, cha Quêno, cha Bovin, cha Archimband và cha Bảy An.

Các linh mục quản xứ thế kỷ 20: cha JB Điện, cha Xứ, cha Giuse Bổn, cha Baré, cha Lực, cha P.Nguyễn Thông Lý, cha R.Thommeret, cha Pet. Ngôn, cha JB. Đồng, cha Pet. Nguyễn Văn Truyền, cha Pet Nguyễn Văn Long, cha Chiếu, cha Giuse Hiếu, cha Nguễn Văn Nghị, cha Nguyễn Đạo Quán, cha Michel Gervier, cha Jos Viot, cha R. Delsuc và cha Pet Nguyễn Văn Học (1972 - 1994). Cha sở hiện nay là Giuse Nguyễn Kim Anh (1994).

Từ 1975 đến nay: Sau khi đất nước thống nhất, dân chúng hầu hết làm nghề nông. Khuôn viên nhà thờ bị chiếm dụng gần 50%, ngày 20.12.1999 mới trao lại hết (trừ nhà trường). Tuy thế, đời sống đức tin vẫn vững vàng, năm 1990 nới rộng nhà thờ. Từ năm 1994, các đoàn thể Công Giáo Tiến Hành được lập như Legio, Các Bà Mẹ Công Giáo, Chia Sẻ Lời Chúa, Thiếu Nhi Thánh Thể, Gia Trưởng, Thanh Niên...Về mặt xã hội, mở nhiều đường mới, đào giếng, sửa trường, diệt các tệ nạn xã hội, khuyến học, làm nhà bác ái. Về cơ sở tôn giáo, xây dựng hội trường, phòng giáo lý, chỉnh trang đồi Đức Mẹ, sân nhà thờ, công viên. Về việc quan hệ với người lương dân và các tôn giáo bạn được cải thiện. Ngày Tết, đại diện giáo dân đến các nhà tự lớn trong vùng chúc tết, thắp nhang, đại diện các nhà tự cũng đến nhà thờ giáo xứ để tham dự nghi lễ kính nhớ ông Bà Tổ Tiên. Kim Ngọc đóng góp cho Hội Thánh 01 linh mục, 01 chủng sinh, 01 nam tu, 05 nữ tu và 02 đệ tử. Số giáo lý viên: 50, Hội Đồng Mục Vụ: 19. Giáo xứ chia làm 05 giáo họ: Matthêu, Máccô, Luca, Gioan và Phaolô. Mọi giới đều học giáo lý; mỗi tuần có 03 giờ chầu Mình Thánh Chúa. Số tân tòng hằng năm: 10-15 người. Văn hóa còn thấp, sinh viên: 0,5%. Kinh tế các gia đình tạm đủ ăn, chủ yếu làm nông kèm theo buôn bán nhỏ v.v... Tỉ lệ giáo dân công giáo là 8%.

Hiện nay, số giáo dân là 1850, trong 430 gia đình, 1/4 gốc tân tòng. Giáo xứ đang chuẩn bị xây lại nhà thờ, bắc cầu qua giáo họ Phaolô. Kim Ngọc đang nỗ lực vươn lên mọi mặt, sống hài hòa, làm anh em của mọi người, qua đó loan báo Đức Ki tô cho họ.

Giáo phận Phan Thiết