Chùa Đỏ- Hải Phòng

Vị Trí

Địa chỉ: Lê Lai, Ngô Quyền, Hải Phòng

Lịch sử

Ngôi chùa cổ Linh Độ Tự - tên thường gọi là chùa Đỏ - xưa thuộc xã Đông Khê huyện An Dương phủ Kinh Môn Đạo, Hải Dương, toạ lạc trên khu bãi bồi này thường khi có thấy người chết trôi dạt vào. Quan nha khám nghiệm tử thi bắt dân sở tại phải phục dịch và hay hạch sách, phiền nhiễu dân làng nhiều.

Do đó người ta nhường khu bãi bồi ấy cho Đông Khê, xã đầu tổng lại có nhiều người đậu đạt làm quan không sợ bị hạch sách, dân làng dựng một ngôi chùa nhỏ ở khu gò cao gần bờ sông thờ Phât, cầu Như Lai độ cho linh hồn những người xấu số. Cô hồn từ đó có nơi nương tựa, chùa nổi tiếng linh ứng. Tên Linh Độ có xuất xứ từ đó. Tuy nhiên Chùa còn có tên gọi dân dã là chùa Đỏ. Theo truyền ngôn, năm Mậu Tuất (1288) Hưng Đạo Vương khi đến vùng An Dương để nghiên cứu trận thuỷ chiến tiêu diệt đoàn thuyền Ô Mã Nhi rút chạy qua cửa Bạch Đằng, có đội hoả đầu quân ở chùa Linh Độ Tự lo việc phục dịch ăn uống cho bộ chỉ huy chiến dịch. Chùa vốn là nơi am thanh cảnh vắng, khi đội hoả đầu quân đến đóng, bếp luôn đỏ lửa. Do đó có thêm tên dân dã để nhớ đến kỷ niệm ngày Đức Thánh Trần trú quân ở đây.

Sau khi Trần Hưng Đạo qua đời, dân làm hai ngôi miếu ở hai bên chùa để thờ Ngài và các bộ tướng thân tín là các con trai và con rể, tức Điện soái Phạm Ngũ Lão.

Đợt kiểm kê di tích lịch sử văn hoá năm 1976 hày còn thấy nền móng hai ngôi miếu thờ này. Chùa Đỏ đã được sửa chữa nhiều lần với quy mô ngày một mở mang. Theo bia ký của chùa hiện còn ghi việc sửa chữa lớn vào năm Đinh Dậu - Quý Mão (1717-1723) đời Lê Dụ Tông ( Bia tạo năm Bảo Thái thứ 6 (1725) và trung tu năm Tự Đức 32 ghi việc sửa chữa ghi tên nhiều quan chức của nha Hải Phòng, của tỉnh Hải Dương cúng tiến chữa chùa).

Cho đến trước Cách Mạng tháng tám 1945, Chùa Đỏ là một chùa đẹp, nhiều bản đồ thành phố ghi tên. Trong khoảng thời gian Pháp đô hộ (1946-1954) và cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ (1964-1973) chùa bị hư hại nhiều. Trong chiến tranh phá hoại, lúc đầu một số lớp học phân tán vào khuôn viên chùa. Khi xưởng chuyển đi, một số dân vào ở trong khu vực chùa nên diện dích chùa ngày càng hẹp. Mấy năm nay, từ nền cũ đại đức Thích Trường Xuân cùng tín đồ, Phật tử  xây nền chùa mới nguy nga, tráng lệ hơn chùa cũ rất nhiều.

Vào đầu Xuân năm 1977, sau khi được sự trợ duyên phát têm công đức của nhiều người, nhất là các Phật tử thập phương, thầy Thích Trường Xuân ( tức thầy Vinh) dốc lòng thực hiện kế hoạch kiến tạo chùa Đỏ trang nghiêm, đẹp đẽ xứng đáng với truyền thống lâu đời, phù hợp và đậm đà bản sắc của dân tộc.

Tuy nhiên đến đây không chỉ là vấn đề trung tu sửa chùa, đúc chuông như trước đây nữa mà là kiến tạo trong điều kiện không gian hạn hẹp, kinh phí thiếu thốn. Thuận duyên thì nhiều, nhưng nghịch duyên cũng không ít. Song với tinh thần thiệu long thánh chủng, được sự gia hộ của chư Phật, chư Bồ Tát, chư Hộ Pháp, Thiện Thần cộng với niềm tin tưởng sâu sắc của đông đảo nhân dân địa phương và các Phật tử thập phương tận tình công đức, đóng bè tập phúc để xây dựng lại ngôi chùa Đỏ. Thầy Trụ Trì đã kiến tạo lại trên nền chùa cũ một ngôi chùa có phong cách kiến trúc hoa văn đời Trần, được tham khảo, rút kinh nghiệm từ các công trình chùa nổi tiếng như: Chùa Keo ( Thái Bình), chùa Tây Phương (Hà Tây), chùa Vĩnh Nghiêm ( thành phố Hồ Chí Minh)…. Công trình là tiếp thu nền kiến trúc đương đại đồng thời vẫn mang đậm sắc thái kiến trúc truyền thống.

Được sự chỉ đạo của thầy trụ trì, thạc sỹ - kiến trúc sư Nguyễn Văn  Thắng với tầm lòng thành kính Tam Bảo đã toàn tâm toàn ý trong việc thiết kế kiến trúc và chỉ  huy thi công, cũng như trong việc áp dụng các giải pháp kiến trúc đặc thù của Phật Giáo.

Chùa Đỏ ngày nay được xây dựng với kiến trúc tổng quan như sau:

Chùa được chia làm ba cung chính  - phía ngoài là mặt Tiến Đường, ở giữa là Trung Đường, phía sau là Hậu Cung.

Để  thích nghi với không gian cho phép, với lối kiến trúc cổ diêm chồng đấu có 3 tầng 20 mái, mối liên hệ giữa Tiền Đường – Trung Đường và Hậu Cung đã xử lý hai máu giao nhau, tạo ra sự hoà quyện giữa các khu, liên kết khéo léo các khu lại tạo ra hình khối liên kết nguy nga, hoành tráng, để các mặt công trình nếu nhìn ở góc độc nào cũng đều thấy mọt cách tổng quan kiến trúc công trình đó, và cũng là giải pháp kết hợp giữa hiện đại và truyền thống đậm đạ bản sắc văn hoá dân tộc….

Công trình chùa Đỏ cao tới 26m, từ đó có thể nhìn về mọi phía đều đẹp, góp phần vào bộ mặt kiến trúc phát triển đô thị Hải Phòng những năm cuối thế kỷ 20, bước sang thế kỷ 21….

Cách trang trí bên trong và trên mái tiền đường được thiết kế một tháp 7 tầng cao 5m, chân tháp cao 1m2, bên trên tháp có sen, trong toà sen có cột cờ cao 5m, để treo cờ trong mõi mùa lễ hội.

Ở Trung Đường có hàng “hoa chanh”, được cách điệu là các lá đề kép bằng men màu xanh cổ chạy dọc nóc chùa và đặc biệt trên mỗi lá đề kép đều có biểu tượng Linh Độ Tự.

Hậu cung có hai tầng mái đao, ở giữa trên nóc mái có đặt lá Bồ đề ( cao 1m20) như ngọn lửa bập bùng, thể hiện sự tinh khiết, trong sáng của đạo Phật, của Tăng Ni, Phật tử hướng thiện cứu khổ, cứu nạn. Xung  quanh các tầng mái đều lắp lá đề kép, làm bằng chất liệu đặc biệt, ở giữa trang trí nhiều bóng đèn xung quanh và được thắp sáng trong những ngày đại lễ.

Mặt chính chùa làm bằng đá xanh, cột được trang trí những con Rồng, mang đậm sắc thái nghệ thuật thời Lý Trần.

Bên ngoài chính diện tầng một có bố trí 4 cây cột đá (đường kính 50cm, cao 4m2) chạm khắc Long - Phượng, đối xứng hai bên, giữa các cột là  các lan can bằng đá chạm khắc “ Tùng – Trúc – Cúc - mai” được biểu hiện  ở dạng hoá Rồng. bệ dưới ốp đá chạm trổ mây và hoa sen nở - tượng trưng nền chùa được tạo dựng trên một toà sưn khổng lồ với ý nghĩa Liên Hoa Tạng Giới. Vật liệu hầu hết là sắt thep, xi măng…. Nhưng được cách điệu và mô phỏng theo kiến trúc gỗ - một nghệ thuật kiến trúc độc đáo tồn tại từ lâu đời ở Việt Nam.

Ở trung tâm hậu cung tôn trí pho tượng Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cao 5m5, bệ toà sen cao 2m90, gồm 500 cánh sen sơn son thiếp vàng chạm khắc những hoa văn thời Trần. Phía sau tượng là Vạn Phật thành cao 11m gồm những lá bồ đề ghép lại với nhau, trong đó bao gồm các vị Phật cũng sơn son thiếp vàng được an toạ khắp nơi, tượng trưng cho Pháp giới vô biên mầu nhiệm.

Thật đúng là:

“Kiến tạo Bảo Đài lưu vạn đại

Trùng tu Phạm Vũ phúc vô biên”

Toà Phạm Vũ đồ sộ, trọng lượng hàng ngàn tấn ngyên vật liệu đòi hỏi cần được xử lý nền móng rất công phu và theo thời gian nền móng phải được thử thách độ vững chắc trong cả  hiện tại và tương lai. Điều này đã được Tổng công ty xây dựng Bạch Đằng nhiệt tình tạo điều kiện giúp đỡ trong khi thi công xây dựng.

Hôm nay về kiến trúc tổng thể cũng như xây dựng đã tương đối hoàn chỉnh nhưng hệ thống tượng pháp, tự khí thờ tự, trang trí mỹ thuật nội điện mới đang dần dần được thực hiện. Hy vọng không bao lâu nữa thành phố Hoa Phượng Đỏ, ngôi Bảo đài Chùa Đỏ sẽ đứng trang nghiêm, bề thế giữa lòng đất cảng, xứng đáng là nơi hội tụ, quy ngưỡng của hàng triệu người con Phật trong thiên niên kỷ mới 21.

Nguồn:dulichhaiphong